بازار؛ گروه بین الملل: موضوع انرژی های تجدیدپذیر اگرچه طی سال های اخیر با گرم تر شدن هوای کره زمین و تغییرات آب و هوایی ناشی از تولید بالای کربن در سطح جهانی به یکی از موضوعات داغ جهانی تحت مطالعه سازمان های بین المللی و دولت ها قرار گرفته، اما کمبود برق در ایران در تابستان ۱۴۰۳ و مشکلات ایجاد شده شده ناشی از آن برای کارخانه های صنعتی و منازل مسکونی، مساله سرمایه گذاری و حرکت به سمت نیروگاه های خورشیدی را به یکی از مهمترین مسائل روز کشور تبدیل کرده است.
در همین راستا،روز دوشنبه هفته جاری یک رسانه از صدور پروانه رسمی جدید برای فروش ۱۰۰۰ میلیارد تومان برق در قالب «تابلوی سبز» خبر داد. همچنین، پروانه ساخت و راه اندازی نیروگاه های خورشیدی جدید با ظرفیت ۹۰۰ مگاوات برق صادر شده که گفته می شود این میزان معادل کل نیروگاه‌های تجدیدپذیر ساخته شده در ایران از ابتدای تاریخ تا سال ۱۴۰۰ است. همچنین، این میزان برق به اندازه مصرف ۶ میلیون ایرانی است که می توان آن را اقدامی مهم در راستای توسعه تجدیدپذیرها در ایران دانست.
در همین حال گفته می شود بسیاری از سرمایه گذاران با طرح های تشویقی دولت پا پیش گذاشته اند اما دولت اعتباری برای تحقق وعده هایشان ندارد و یا با تغییر دولت تخصیص اعتبار و تسهیلات به محاق رفته که سرمایه بسیاری از افراد درحال به باد رفتن است.
یک سرمایه گذار پنل های خورشیدی در منطقه خراسان می گوید: همه زندگی خود را برای راه اندازی نیروگاه خورشیدی گذاشته ام اما دولت وعده تخصیص تسهیلات در این باره را عملیاتی نکرده و اکنون گرفتار شده ام در حالی که اگر دولت به وعده هایش به تناسب تبلیغات رسانه ای عمل می کرد، اکنون مشکل برق حل می شد . ان هم با روش تولید انرژی پاک!
ان سرمایه گذار گفت: مساله خیلی ساده است! تولید برق با انرژی تجدید پذیر در ایران توجیه پذیر است به شرط ان که دولت از تولید نیروگاه های کوچک مقیاس حمایت کند و خرید تضمیمنی با قیمت صادرات را عملیاتی کند.
وی می پوید: در نگاه اول همه چیز منطقی به نظر می رسد الا بروکراسی دولت و عملیاتی نشدن وعده های دولتی، وپرنه نباید وضعیت بی برقی و قطعی های دو روزه صنایع و شهرک های صنعتی رخ می داد.
ظرفیت تولید برق خورشیدی در ایران چقدر است؟
از ایران به عنوان یکی از بهترین مناطق جهان برای تولید برق خورشیدی یاد می شود. به ویژه اینکه برخورداری از دو دشت بزرگ یعنی لوت (گرم ترین نقطه جهان) و کویر به همراه بسیاری دیگر از مناطق عمدتا جنوب کشور چون کویر شهداد کرمان، ایران را به یکی از پر پتانسیل ترین کشورهای جهان در زمینه تولید برق خورشیدی سبز تبدل کرده است. بر اساس آخرین داده های موجود، ایران بین ۲۸۰ الی ۳۰۰ روز آفتابی در بخش های مرکزی و جنوبی خود دارد که جهت تابش آفتاب، امکان تولید ۲۲۰۰ کیلو وات ساعت برق خورشیدی در هر ساعت را فراهم می کند.
بر اساس اطلاعات مندرج در وب سایت «تاپ اکسپورترز»، میزان درآمد چین از صادرات برق خورشیدی حدود ۵۱ میلیون دلار در سال بوده و این در حالیست که کشور کوچک و در حال توسعه ای چون ویتنام، بیش از ۶ میلیون دلار درآمد سالانه از طریق صادرات برق خورشیدی دارد.
با این حال، ۸۵ نیروگاه خورشیدی در ایران مشغول به کار هستند که ظرفیت تولید آنها همچنان اندک بوده و نشان دهنده غفلت در سیاست گذاری های مربوط به بهره وری حداکثری در زمینه تولید برق خورشیدی در کشور است. هماطور که در نمودار زیر مشاهده می فرمایید، میزان تولید برق خورشیدی در ایران در پایان سال ۱۴۰۲ به حدود ۸۰۰ مگاوات رسیده که بسیار کمتر از ظرفیت قابل برداشت از شرایط اقلیمی ایران است.
درآمد بزرگترین صادر کنندگان برق خورشیدی در جهان چقدر است؟
در حال حاضر، کشورهای چین، ویتنام، مالزی، آلمان و ژاپن بزرگترین صادر کنندگان برق خورشیدی در جهان محسوب می شوند. در حقیقت، بیش از ۷۶ درصد برق تولیدی از طریق نیروگاه های خورشیدی جهان از طریق همین پنج کشور انجام می شود. چینی ها با اختلاف زیادی، بزرگترین صادر کننده برق در جهان محسوب می شود. بر اساس آمار ارائه شده در وب سایت معتبر Statista، چینی ها در سال ۲۰۲۳، بیش از ۲۱۲ گیگا,ات برق به خارج از این کشور صادر کرده اند.
در صورت فراهم شدن امکان صادرات برق خورشیدی تولیدی واحدهای خانگی، امکان کسب درآمدهای ارزی برای شهروندان ایرانی نیز فراهم خواهد شد که این میزان درآمد، قطعا هزینه های تعمیر و نگهداری سلول های خورشیدی را نیز پوشش خواهد داد.
به نوشته نشریه USA Today، قیمت هر کیلواوات برق مصرفی در ایالات متحده برای سال ۲۰۲۴ حدود ۱۵ سنت برآورد شده است. اگرچه قیمت برق در نقاط مختلف جهان متفاوت است، اما با همین رقم می توان محاسبه کرد که درآمد کشورهای صادر کننده برق خورشیدی از این منبع پاک چقدر خواهد بود.
بر اساس اطلاعات مندرج در وب سایت «تاپ اکسپورترز»، میزان درآمد چین از صادرات برق خورشیدی حدود ۵۱ میلیون دلار در سال بوده و این در حالیست که کشور کوچک و در حال توسعه ای چون ویتنام، بیش از ۶ میلیون دلار درآمد سالانه از طریق صادرات برق خورشیدی دارد. همانطور که در نموار بالا مشاهده می فرمایید، ایران علیرغم برخورداری از سهم بالای تابش آفتاب، در زمره کم برخوردارترین کشورهای جهان در زمینه بهره برداری از انرژی سبز خورشیدی قرار دارد.
انرژی خورشیدی، زمینه ساز درآمدهای دائمی ارزی برای ایرانیان
شرکت توانیر در اقدامی مناسب و شایان توجه، طی سال های اخیر سرمایه گذاران خانگی را نیز به سمت راه اندازی نیروگاه های خورشیدی کوچک تشویق کرده و طی قراردادی ۲۰ ساله، اقدام به خرید برق از آنها می نمایدو بر اساس آخرین داده های موجود، شرکت توانیر به ازای هر کیلوا وات برق، حدود ۶ هزار تومان به تولید کنندگان پرداخت می کند که با این حساب، حدود سه سال، سرمایه اولیه هزینه شده برای احداث نیروگاه به جیب سرمایه گذار بازگشته و از سال چهارم می توان روی سود آن حساب باز کرد.
اگرچه هزینه تعمیر و نگهداری نه چندان کم این نیروگاه ها و سلول های خورشیدی آنها را نیز می بایست در فهرست هزینه ها لحاظ کرد، اما در صورت فراهم شدن امکان صادرات برق خورشیدی تولیدی واحدهای خانگی، امکان کسب درآمدهای ارزی برای شهروندان ایرانی نیز فراهم خواهد شد که این میزان درآمد، قطعا هزینه های تعمیر و نگهداری سلول های خورشیدی را نیز پوشش خواهد داد. علاوه بر درآمدهای حاصل از فروش برق خورشیدی از سوی شهروندان عادی به دولت، تشویق این کسب و کار، علاوه بر کمک شایان به کاهش کسری برق تولیدی که این روزها منجر به خاموشی های متعدد و زیاد آور به واحدهای صنعتی ایران شده، زمینه ساز تعامل اقتصادی بیشتر میان دولت و شهروندان برای راه اندازی یک کسب و کار مشترک به شیوه تعاونی را نیز فراهم آورده که می تواند به مدلی جدید در اقتصاد انرژی ایران تبدیل شده که از این منظر، تمایز ویژه ای با موارد دیگر همچون فروش نفت دارد که شهروندان در آن دخیل نیستند.
